شرایط استفاده از مرخصی زایمان 🤰🏼【قوانین و نحوه استفاده】✔️

می‎دانیم که پس از تولد فرزند لازم است مادر در کنار او بوده و مسئولیت نگهداری و پرورش او را بر عهده بگیرد. حضور همزمان پدر و مادر در کنار فرزند متولد شده باعث می‌شود تا فرزند از نظر روحی و جسمی رشد بیشتری را تجربه کند. برای همین امر است که قانون مرخصی زایمان برای بانوان در نظر گرفته شده است. متولد شدن فرزند، نقطه عطفی در زندگی هر زنی است و بدون شک، دوران بارداری و پس از آن، نیازمند مراقبت‌ها و استراحت کافی برای مادر و نوزاد است. از این رو، قانون در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، برای حمایت از مادران شاغل در این دوران حساس، مرخصی زایمان را در نظر گرفته است. در این مقاله به بررسی شرایط دریافت این مرخصی، حقوق و تعهدات مادران و کارفرمایان در قبال آن خواهیم پرداخت. پس برای ارزیابی شرایط استفاده از مرخصی زایمان در کنار ما باشید.

برای مشاوره با بهترین وکیل اداری در تهران کلیک کنید!

شرایط استفاده از مرخصی زایمان

دقت داشته باشید که مرخصی زایمان یکی از مهم‌ترین حقوقی است که در اختیار زنان شاغل قرار گرفته است تا با استفاده از این حق، در کنار کار کردن خللی به بنیاد خانواده وارد نشده و زن نیز بتواند به نقش خود به عنوان یک مادر نیز رسیدگی کند. در ادامه سعی داریم شرایط استفاده از مرخصی زایمان را به طور کامل شرح دهیم:

• سابقه بیمه: برای استفاده از مرخصی زایمان، لازم است که خانم باردار حداقل 60 روز سابقه پرداخت حق بیمه در دو سال آخر قبل از زایمان داشته باشد.
• زایمان: مرخصی زایمان فقط در صورت زایمان طبیعی یا سزارین قابل استفاده است.
• تعداد فرزندان: مدت مرخصی زایمان با توجه به تعداد فرزندان به شرح زیر است: در نظر داشته باشید که در قانون اشاره شده است که مدت زمان مرخصی زایمان برای یک قلو یا دوقلو 9 ماه در نظر گرفته خواهد شد. در مقابل این مرخصی برای فرزندان بیش از سه قلو یک سال خواهد بود.

در صورتی که فرد متقاضی به دلایلی تمایل داشته باشد پیش از زایمان از مرخصی خود استفاده کند، خانم باردار می‌تواند حداکثر دو ماه قبل از تاریخ زایمان از مرخصی استعلاجی با حقوق بهره مند شود. در شرایطی که از زمان مرخصی زایمان باقی مانده باشد، زن می‌تواند از آن پس از زایمان استفاده نماید.

زایمان زودرس یکی از شرایط استفاده از مرخصی زایمان است که می‌تواند مدت زمان مرخصی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. در صورت زایمان زودرس، به مرخصی زایمان مادر به تعداد روزهای باقیمانده تا زایمان طبیعی، اضافه می‌شود. همچنین مادران شاغل می‌توانند بعد از اتمام مرخصی زایمان، از دو سال مرخصی شیردهی به صورت ساعتی یا روزانه استفاده کنند.

مرخصی زایمان جزو سابقه کار محسوب می‌شود و حقوق و مزایای مربوط به آن نیز پرداخت خواهد شد. از طرف دیگر باید بدانید که خانم باردار موظف است گواهی پزشکی مبنی بر بارداری و تاریخ تقریبی زایمان را به کارفرما ارائه دهد. با توجه به پیچیدگی‌های حقوقی مرخصی زایمان، توصیه می‌شود که قبل از اقدام برای استفاده از این مرخصی، با یک وکیل یا کارشناس حقوق کار مشورت کنید.

ایا مرخصی زایمان جزو سابقه بیمه محسوب می شود؟

در خصوص شرایط استفاده از مرخصی زایمان لازم است به این نکته اشاره کنیم که تعادل بین کار و زندگی برای زنان شاغل، به ویژه مادران، از اهمیت بالایی برخوردار است. مرخصی زایمان به عنوان یکی از حقوق اساسی بانوان، فرصتی را برای آنان فراهم می‌کند تا در کنار مراقبت از نوزاد خود، از شغل و مزایای مرتبط با آن نیز بهره‌مند شوند.

در این میان، سوالی که ذهن بسیاری از بانوان را به خود مشغول می‌کند، این است که مرخصی زایمان چه نقشی در سابقه بیمه آنان ایفا می‌کند؟

خوشبختانه، طبق قوانین تامین اجتماعی ایران، مرخصی زایمان جزو سابقه بیمه زنان شاغل محسوب می‌شود. این بدان معناست که دوره مرخصی زایمان، به عنوان یک دوره تعلیق در کار تلقی شده و در محاسبه سابقه کار و بازنشستگی مادران لحاظ می‌گردد. از جمله مزایای محاسبه شدن مرخصی زایمان در سابقه بیمه به شرح زیر است:

• محاسبه عیدی و پاداش: با احتساب مرخصی زایمان در سابقه بیمه، مادران از مزایایی مانند عیدی و پاداش نیز بهره‌مند خواهند شد. در واقع متقاضیان شرایط دریافت مرخصی زایمان نباید دغدغه ای از این بابت داشته باشند
• محاسبه حقوق بازنشستگی: سابقه بیشتر به معنای حقوق بازنشستگی بیشتر است. از آنجا که مرخصی زایمان جزو سابقه کار محسوب می‌شود، به طور غیرمستقیم در افزایش حقوق بازنشستگی مادران نیز تاثیرگذار خواهد بود. در واقع مرخصی اعطا شده بابت زایمان منافع شخص را در این خصوص تهدید نمی کند
• استفاده از مزایای بیمه بیکاری: در شرایطی که مادر شاغل بعد از اتمام مرخصی زایمان، شغل خود را از دست بدهد، می‌تواند از مزایای بیمه بیکاری بر اساس سابقه بیمه خود که شامل دوره مرخصی زایمان نیز می‌شود، استفاده کند. البته لازم است در این خصوص قوانین تامین اجتماعی مورد مطالعه قرار بگیرند.

مدت زمان مرخصی زایمان

حالا که اطلاعات دقیقی را در خصوص شرایط استفاده از مرخصی زایمان به دست آوردیم لازم است اشاره کنیم که طبق قانون، مدت زمان مرخصی زایمان برای فرزند اول 9 ماه و برای فرزندان دوم و به بعد 6 ماه است. این مرخصی قابل واگذاری به پدر یا سایر اعضای خانواده که واجد شرایط باشند، می‌باشد.

در واقع زن اگر برای بار اول صاحب فرزند شود می تواند به مدت 9 ماه به صورت کاملا قانونی مرخصی دریافت نماید؛ اما میزان این مرخصی از فرزند دوم به بعد به مدت شش ماه کاهش پیدا خواهد کرد. تمامی مدت زمان مرخصی به عنوان سابقه بیمه تامین اجتماعی زن در نظر گرفته خواهد شد.

مرخصی زایمان نه تنها از نظر عاطفی و جسمی برای مادران ضروری است، بلکه از نظر قانونی نیز مزایای قابل توجهی برای آنان به همراه دارد. احتساب این دوره به عنوان بخشی از سابقه بیمه، به نفع مادران شاغل بوده و در آینده آنان، به ویژه در دوران بازنشستگی، تاثیر مثبتی خواهد داشت.

استفاده از مرخصی زایمان قبل از زایمان

بارداری دوره‌ای حساس و پرمشغله برای زنان است. در کنار تغییرات جسمی و روحی، دغدغه‌های مربوط به زایمان و مراقبت از نوزاد نیز به این دغدغه‌ها اضافه می‌شود. مرخصی زایمان به عنوان حقی قانونی برای مادران شاغل، فرصتی را برای آنان فراهم می‌کند تا با آسودگی خاطر به این دوران بپردازند. البته بانوان لازم است شرایط استفاده از مرخصی بارداری را بدانند.

سوالی که در این میان مطرح می‌شود، این است که آیا امکان استفاده از مرخصی زایمان قبل از زایمان وجود دارد؟ در این نوشتار به بررسی این موضوع و شرایط قانونی مربوط به آن خواهیم پرداخت.

طبق قانون، مادران شاغل می‌توانند در صورت نیاز به استراحت قبل از زایمان، از مرخصی استعلاجی قبل از زایمان با ارائه گواهی پزشک متخصص از سازمان تامین اجتماعی استفاده کنند. مدت زمان این مرخصی با توجه به شرایط و نظر پزشک متخصص تعیین می‌شود و حداکثر تا 3 ماه قبل از زایمان قابل استفاده است. زن در چنین شرایطی باید دستورالعمل پزشک را به ادارات مربوطه ارائه کند.

مرخصی استعلاجی قبل از زایمان جزو سابقه کار محسوب می‌شود و از مزایای آن مانند عیدی و پاداش و حقوق بازنشستگی برخوردار خواهید بود. در واقع اگر خانم بارداری بسته به نظر پزشک از مرخصی استعلاجی استفاده کند به هیچ عنوان نباید نگرانی از بابت سابقه بیمه خود داشته باشد.

البته نباید از این نکته غافل شوید که برای استفاده از این مرخصی، ارائه گواهی پزشک متخصص به سازمان تامین اجتماعی الزامی است.

در برخی از موارد خاص، مانند بارداری‌های پرخطر، ممکن است مرخصی استعلاجی بیشتری با نظر پزشک متخصص و تایید شورای پزشکی تامین اجتماعی به مادران شاغل تعلق گیرد. مجددا لازم است تاکید کنیم که همه چیز به نظر پزشک و همکاری اداره مربوطه به قوانین و مقررات تامین اجتماعی باز می گردد.

تفاوت مرخصی استعلاجی قبل از زایمان با مرخصی زایمان

اشاره داشتیم که خانم باردار می تواند از مرخصی استعلاجی و مرخصی زایمان برای متولد کردن فرزند خود استفاده نماید؛ اما این دو نوع مرخصی تفاوت هایی دارند. مرخصی استعلاجی به منظور استراحت مادر باردار قبل از زایمان و به دلیل شرایط خاص جسمانی وی است، در حالی که مرخصی زایمان به منظور مراقبت از نوزاد بعد از زایمان می‌باشد.

از سوی دیگر لازم است به این نکته اشاره کنیم که این دو نوع مرخصی تفاوت هایی از نظر مدت زمان نیز دارند. حداکثر مدت زمان مرخصی استعلاجی قبل از زایمان 3 ماه است، در حالی که مرخصی زایمان برای فرزند اول 9 ماه و برای فرزندان دوم و به بعد 6 ماه است. البته لازم است قوانین مربوط به تامین اجتماعی نیز مد نظر قرار بگیرند.

از سوی دیگر، برای استفاده از مرخصی استعلاجی ارائه گواهی پزشک متخصص الزامی است، در حالی که برای مرخصی زایمان ارائه گواهی زایمان از بیمارستان یا مراکز درمانی معتبر کافی است. در برخی موارد اگر پزشک برای زن تجویز استراحت مطلق داشته باشد می تواند این مسئله را در گواهی ذکر کرده و بر مدت زمان مرخصی استعلاجی بیفزاید.

در نظر بگیرید که شرایط استفاده از مرخصی زایمان قبل از زایمان، در مواقعی که مادر باردار به استراحت و مراقبت‌های پزشکی بیشتری نیاز داشته باشد، امکان‌پذیر است. مرخصی استعلاجی با ارائه گواهی پزشک متخصص قابل دریافت بوده و از مزایای آن مانند احتساب در سابقه کار و حقوق بازنشستگی برخوردار خواهید بود.

با توجه به پیچیدگی‌های قانونی و شرایط خاص هر فرد، برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و به‌روز در خصوص بهره مندی از مرخصی زایمان، می‌توانید به وبسایت سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده یا با یک کارشناس حقوقی و یا متخصص امور بیمه مشورت نمایید. دانش حقوقی وکلای متخصص در این مسئله راهگشا خواهد بود.

چه زمانی برای مرخصی زایمان باید اقدام کرد؟

شرایط استفاده از مرخصی زایمان مرخصی زایمان به عنوان حقی قانونی، گامی در جهت حمایت از مادران شاغل برداشته شده تا با آسودگی خاطر به این دوران حساس بپردازند و از استرس و نگرانی‌های شغلی رها شوند. حالا این سوال مطرح می شود که چه زمانی برای مرخصی زایمان باید اقدام کرد؟ در ادامه پاسخ این پرسش را خواهیم داد.

مرخصی زایمان، دوره‌ای 9 ماهه است که 3 ماه از آن را می‌توان قبل از زایمان و 6 ماه بعد از آن به دلخواه مادر استفاده کرد. با این حال، هیچ اجباری برای استفاده از مرخصی قبل از زایمان وجود ندارد و مادران می‌توانند کل مرخصی خود را به بعد از زایمان موکول کنند. البته اشاره کردیم که در شرایط خاص امکان استفاده از مرخصی استعلاجی نیز وجود دارد.

به عبارتی دیگر، در برخی موارد، شروع مرخصی زایمان قبل از موعد دو ماه آخر بارداری ضروری می‌شود. به عنوان مثال، اگر مادر باردار دچار بارداری‌های پرخطر باشد و یا شغل وی با خطرات جسمی یا روحی برای او و یا جنین همراه باشد، می‌تواند با ارائه گواهی پزشک متخصص از مرخصی استعلاجی قبل از زایمان استفاده کند.

توصیه می‌شود که مادران شاغل از همان ابتدای بارداری برای مرخصی زایمان خود برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشند. این برنامه‌ریزی شامل تعیین زمان شروع مرخصی، هماهنگی با محل کار، یافتن جایگزین مناسب در صورت نیاز و انجام کارهای ضروری قبل از زایمان است.

می دانیم که بر اساس قوانین و مقررات مصوب در کشور، مادران شاغل موظف هستند حداقل یک ماه قبل از شروع مرخصی زایمان، مراتب را به طور کتبی به کارفرمای خود اطلاع دهند. این مسئله باعث می شود که کارفرما نیز تدابیر مورد نظر در صورت نبود یکی از کارمندان خود را بیندیشد و جلوی خسارت به کسب و کار او به میزان زیادی گرفته شود.

مدارک لازم برای استفاده از مرخصی زایمان

این مسئله را در نظر بگیرید که ارائه مدارک مورد نیاز برای مرخصی زایمان برای مادران باردار الزامی است. لازم است بانوان در ابتدا تمامی این مدارک را جمع آوری کرده و در اختیار کارفرمای مورد نظر قرار دهند تا مشکلی از این بابت ایجاد نشود. این مدارک به شرح زیر است:

• گواهی زایمان صادره از بیمارستان یا مراکز درمانی معتبر
• شناسنامه مادر و فرزند
• کارت بیمه تامین اجتماعی
• گواهی تعهدات انجام شده (در صورت وجود)

مزایای شروع مرخصی زایمان قبل از زایمان

بسیاری از بانوان تمایل دارند که پس از فراهم آوردن شرایط استفاده از مرخصی زایمان پیش از وضع حمل از این مرخصی استفاده کرده و از مزایای آن بهره مند شوند. در این قسمت سعی داریم مهمترین دلایل برای اتخاذ چنین برنامه ریزی را مورد بررسی قرار دهیم.

استراحت و آمادگی بیشتر برای زایمان: شروع مرخصی زایمان قبل از موعد به مادران شاغل فرصت بیشتری برای استراحت و آماده شدن برای زایمان می‌دهد. این امر می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب مادر و همچنین زایمانی راحت‌تر و کم‌خطرتر کمک کند. از سوی دیگر بر اساس علوم پزشکی این مسئله می‌تواند به سلامت کودک نیز کمک شایانی داشته باشد.

مراقبت‌های دوران بارداری: با شروع مرخصی زایمان در دو ماه آخر بارداری، مادران می‌توانند با خیالی آسوده به مراقبت‌های دوران بارداری خود بپردازند و از چکاپ‌های منظم پزشکی، کلاس‌های آمادگی زایمان و سایر مراقبت‌های ضروری بهره‌مند شوند. از سوی دیگر مادر می‌تواند با مرخصی زود هنگام از استرس‌های محیط کار دور بوده و فقط بر روی بارداری خود تمرکز نماید.

آمادگی برای ورود نوزاد: در این دو ماه، مادر فرصت دارد برای ورود نوزاد به خانه آماده شود، لوازم مورد نیاز را تهیه کند، محل نگهداری از نوزاد را آماده سازی نماید و با اعضای خانواده برای مراقبت از نوزاد هماهنگی‌های لازم را انجام دهد. می‌دانیم که ورود فرزند زندگی را دچار تغییراتی جدی می‌کند. مادر و پدر فرزند در این مدت می‌توانند شرایط را برای تولد فرزند مهیا کنند.

مرخصی زایمان، نه تنها حقی قانونی برای مادران شاغل است، بلکه فرصتی ارزشمند برای رهایی از استرس و نگرانی‌های شغلی و تمرکز بر روی سلامتی خود و فرزندشان به شمار می‌رود. با برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب زمان مناسب و آگاهی از حقوق و مزایای مربوطه، می‌توان این دوران را به سفری پربار و خاطره‌انگیز تبدیل کرد.

بخشنامه جدید مرخصی زایمان سال 1403

بر اساس بخشنامه جدید مرخصی زایمان سال 1403 تمامی ارگان‌ها موظف هستند که به کارمندان خود مرخصی زایمان را اعطا نمایند تا مادران بدون هیچ دغدغه‌ای بتوانند در کنار شغل خود به مسائل خانوادگی نیز رسیدگی کنند و خللی به رشد و پرورش کودکان و مقوله فرزند آوری در کشور وارد نشود. چرا که وقوع این مسائل می‌تواند اثرات سوئی را برای جامعه به دنبال داشته باشد.

دقت داشته باشید که بر اساس این بخشنامه مرخصی زایمان از دو ماه قبل از زایمان قابل استفاده است؛ یعنی مادران در صورت تمایل می‌توانند دو ماه پیش از وضع حمل خود مقدمات لازم برای اخذ مرخصی را به انجام رسانده و از حقوق قانونی خود در این زمینه استفاده نمایند. البته این مسئله در کنار مرخصی استعلاجی است که در مقاله درباره آن توضیح دادیم.

در صورت زایمان زودرس، مرخصی زایمان از تاریخ زایمان محاسبه می‌شود. البته این در صورتی است که زن شرایط دریافت مرخصی زایمان را داشته باشد. قانون تامین اجتماعی تمامی جزئیات این امر را مشخص کرده است تا حقی از بانوان در این زمینه ضایع نشود. به هر در صورت مواجه شدن با زایمان زودرس نیز بانوان نباید دغدغه خاصی در این خصوص داشته باشند.

مرخصی زایمان قابل انتقال به همسر یا فرد دیگری نیست؛ یعنی زن ممکن است سه ماه از مرخصی زایمان خود استفاده کرده باشد و پس از آن نیازی به استفاده از این در خود نبیند. در این بین ممکن است زن تصمیم بگیرد این مرخصی را به همسر خود منتقل کرده و یا اینکه آن را در اختیار یکی از آشنایان خود قرار دهد. قانون جلوی چنین اقدامی را گرفته است.

بر اساس قوانین و مقررات اعلام شده در بخشنامه جدید، در طول مرخصی زایمان، حقوق و مزایای مادر شاغل به صورت کامل یا به میزان دو سوم پرداخت می‌شود. در واقع اگر کارفرمایی از پرداخت حق و حقوق زنان باردار خودداری نمود، این افراد می‌توانند به کمک یک وکیل متخصص در این زمینه، منافع قانونی خود را در مراجع ذی صلاح دنبال نمایند.

مادران شاغل می‌توانند پس از پایان مرخصی زایمان تا دو سال از مرخصی بدون حقوق برای نگهداری از فرزند خود استفاده کنند. این مسئله نیز یکی دیگر از مزایایی است که در قانون جدید مرخصی زایمان برای بانوان در نظر گرفته شده است. به هر حال در صورت بروز هرگونه مشکل در این خصوص بهتر است با بهترین وکیل زن در تهران که متخصص در این زمینه است در ارتباط باشید.

موارد افزایش مدت مرخصی زایمان

اشاره داشتیم که یکی از شرایط استفاده از مرخصی زایمان برای مادرانی که فرزند اول خود را به دنیا آورده‌اند این است که 9 ماه از این مرخصی استفاده نمایند. همچنین مدت زمان مرخصی برای فرزندان دوم به بعد 6 ماه خواهد بود. با این حال سوال مهمی که پیش می‌آید این است که مرخصی زایمان در چه صورت افزایش پیدا می‌کند؟

در صورت زایمان دوقلو یا بیشتر، مدت مرخصی زایمان به 12 ماه افزایش می‌یابد. علت تصمیم گیری در این خصوص آن است که نگهداری و رشد فرزندان دوقلو به مراتب سخت‌تر از زمانی است که زن یک فرزند به دنیا آورده است. از سوی دیگر، شرایط جسمانی مادر و نیز آماده شدن او برای حضور در محیط کار نیز ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشد.

در صورت فوت مادر یا همسر در زمان مرخصی زایمان، مرخصی زایمان تا پایان دوره حضانت فرزند به مادر تعلق می‌گیرد. این مسئولیت نیز در قانون جدید پیش بینی شده است. کارفرمایان می‌بایست به این مسئله نیز پایبند باشند. تصویب تمامی این قوانین برای آن است که به حقوق بانوان باردار احترام گذاشته شود.

قوانین مرخصی زایمان در بخش‌های مختلف (دولتی، خصوصی، غیردولتی) ممکن است از نظر جزئیات با یکدیگر متفاوت باشد؛ بنابراین برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در خصوص شرایط مرخصی زایمان در مورد خاص خود، به وکیل معتبر و متخصص مراجعه کرده و از او در این خصوص مشاوره حقوقی دریافت نمایید.

کلام آخر

درک درست از مسائل حقوقی باعث می شود که در تمامی مراحل قانونی بتوانید با موفقیت به منافع قانونی خود دست پیدا کنید. در این مقاله کوشیدیم تا در مجله حقوقی برترین وکلا شما را با شرایط استفاده از مرخصی زایمان آشنا کنیم تا بتوانید از حقوق خود در محیط کار بهره مند شوید. از سوی دیگر شرایط گرفتن مرخصی پیش از وضع حمل را مورد بررسی قرار دادیم. از سوی دیگر زمان مناسب برای دریافت مرخصی زایمان مورد ارزیابی قرار گرفت. حالا از شما می خواهیم نظراتتان درباره مرخصی زایمان را برای ما بنویسید.