موضوع مهاجرت همواره از مسائل مهم جامعه بوده‌است و زمانی‌که از بحث فسخ و طلاق در ازدواج صحبت می‌شود با توجه به اینکه در مهاجرت مردها ممنوعیتی وجود ندارد ، طبیعتاً باید این فسخ و طلاق ازدواج درخصوص تأثیر آن بر مهاجرت خانم‌ها مورد بحث و بررسی قرار گیرد چراکه طبق قانون گذرنامه کشور ایران چنانچه زنی ازدواج نماید بابت مهاجرت خود باید حتماً نسبت به اخذ رضایت شوهر خود اقدام نماید و همین امر سبب می‌شود که در این مقاله موضوع تأثیر طلاق یا فسخ ازدواج در فرایند مهاجرت خانم ها به شرح ذیل مورد بحث و بررسی قرار بگیرد.
مهاجرت چیست؟
برای پی بردن به موضوع تأثیر طلاق یا فسخ ازدواج در فرایند مهاجرت ، ابتدا باید بدانیم که مهاجرت چیست؛ مهاجرت به سفر نمودن شخص یا اشخاصی از یک کشور به کشور دیگری گفته می‌شود و ضمنا بُعد مسافت آن کشور مهم نمی‌باشد. در ادامه نیز با انواع مهاجرت با نگاهی بر توسعه یافتگی کشور ها آشنا خواهیم شد.
مهاجرت از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه که معمولاً این شکل از مهاجرت از بابت ارائه خدمات ازسوی اشخاص خبره و ماهر کشورهای توسعه یافته و یا انتقال نیروی انسانی به این کشور ها می‌باشد.
مهاجرت از کشورهای درحال توسعه و یا توسعه نیافته به کشورهای توسعه یافته می‌باشد که این شکل از مهاجرت بیشتر در بین نخبگان جامعه و یا جهت انجام کار و کارگری در کشور های توسعه یافته شکل و حالت خود را می‌گیرد.
چنانچه در زمینه مهاجرت به مشکل برخورده اید و یا طلاق شما موجب ایجاد اختلال در فرآیند مهاجرت شده است، می توانید از بهترین وکیل مهاجرت در تهران که در این زمینه دانش حقوقی بالایی دارد مشاوره دریافت کنید.
منشا ایجاد طلاق
زمانی‌که دو نفر با هم تمایل و ابراز علاقه درجهت زندگی نمودن زیر یک سقف را پیدا می نمایند باید ازنظر شریعت اسلام و قانون ایران با انعقاد عقد نکاح به محرمیت همدیگر در آیند و وقتی زن و مردی با همدیگر محرم می‌شوند نمی‌توان این عقد نکاح را برهم زد ، به جز در دو مورد یا فسخ یا نکاح و یا از طریق طلاق که معمولاً این طلاق به درخواست مرد می‌باشد، الا در مواردی که زن نیز حق طرح دادخواست طلاق را داشته باشد. توجه شود که یکی دیگر از راه های انحلال عقد نکاح ، انفساخ نکاح می باشد که با فسخ دارای تفاوت های بسیاری است اما چون موضوع این مقاله که تأثیر طلاق یا فسخ ازدواج بر فراید مهاجرت می باشد، لذا انفساخ نکاح از موضوع مقاله خارج می باشد.
موارد طلاق و فسخ نکاح قانونگذار در قانون مدنی مصوب سال 1314 از مواد ۱۱۲۰ تا ۱۱۵۷ اشاره شده و قانونگذار در این مواد به بحث انحلال نکاح پرداخته و با مداقه در این مواد که بیان آن‌ها در این مقاله موجب اطاله و زیاده‌گویی خواهد شد می‌توان موارد فسخ و طلاق را به‌دقت مورد بررسی قرارداد و هر زمان که این موارد در زن یا مرد حادث شود از سوی شخص مقابل این امکان وجود دارد که نسبت به مراجعه به محاکم صالحه که در حال حاضر طبق قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ در ماده ۴ آن قانون صلاحیت رسیدگی به موارد فسخ و طلاق با دادگاه خانواده می‌باشد که در هر شهرستان به تعداد کافی و بنابر تشخیص رئیس کل هر استان احداث می‌گردد و به امورات مربوط به موارد فسخ نکاح و طلاق رسیدگی خواهد نمود. البته صلاحیت این دادگاه محدود به این موارد نمی‌باشد و سایر موارد دیگر را در نظر می‌گیرد که برای مطالعه بیشتر می‌توان به این قانون بالاخص ماده ۴ که حدود صلاحیت دادگاه خانواده را مشخص نموده است مراجعه گردد.
اقسام طلاق به تعبیر قانون مدنی
طبق قانون مدنی و با مداقه در مواد 1143 طلاق بر دو نوع به بائن و رجعی تقسیم می‌گردد تفاوت طلاق بائن و رجعی در این می‌باشد که در طلاق بائن پس از اجرای صیغه طلاق برای مرد حقی در رجوع دوباره به همسر مطلقه خود وجود ندارد و ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی اقسام طلاق بائن را مشخص نموده است که به چهار دسته تقسیم می‌شود:
- طلاقی که قبل‌از نزدیکی واقع شود.
- طلاق زن یائسه.
- طلاق خلع و مبارات مادامی که زن رجوع به عوض نکرده باشد. ( خلع عبارت است از کراهت های یک طرفه زوجه نسبت به مرد و مبارات نیز کراهت دو طرفه مرد و زن نسبت به همدیگر می‌باشد. )
- سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید.
اگر بر این مبنا طلاق واقع شود برای زوجه هیچ‌گونه حقی جهت مراجعه مجدد به زوجه خود وجود ندارد و اما نوع دیگری از طلاق که اگر خارج از حدود این چهار فقره طلاق باشد و آن طلاقی است که علی‌القاعده با درخواست مرد بوده و این طلاق اگر واقع شود طلاق رجعی نامیده می‌شود و در مدت عده طلاق، مرد حق رجوع مجدد به همسر خود را دارد حال باید دید این دسته بندی از طلاق تأثیری در روند مهاجرت زوج بدون اجازه همسر سابق خود دارد یا خیر که در این خصوص در پاراگراف بعدی موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد.
تأثیر انواع طلاق بر فراید مهاجرت
آن‌چه که با توضیحات فوق مشخص گردید این است که تنها طلاق رجعی است که می‌تواند این شبهه را ایجاد کند که در ایام عده، زن حق مهاجرت به خارج از کشور را ندارد چراکه به محض رجوع مرد به همسر خود زندگی از هم گسیخته آن‌ها مجدد به حالت سابق برمی‌گردد و زن مطلقه بدون این که نیاز به اجرای مجدد صیغه نکاح باشد به ازدواج و نکاح مرد درآمده و باید به زندگی مشترک برگردد و آن چه که بر عقد نکاح و شرایط زندگی مشترک اعم از حسن معاشرت و معاضدت و وفاداری لازم می‌باشد را به جای آورد.
لذا در این فقره از طلاق به لحاظ اینکه این حق رجوع برای مرد در ایام عده وجود دارد زن تا زمانی که عده ی ایشان منقضی نشده باشد حق مسافرت به خارج از کشور را نخواهد داشت.
اما در طلاق بائن چون حق رجوعی برای مرد وجود ندارد و به محض اجرای صیغه طلاق صرفاً نگه داشتن ایام عده برای حکم شرعی است که از سوی شارع مقدس وضع گردیده زن همین که طلاق واقع شد حق مسافرت را دارد و می‌تواند نسبت به خروج از کشور بدون اجازه همسر خود اقدام نماید.
مهاجرت و موانع قانونی آن برای خانم ها
خانمی که اقدام به اخذ گذرنامه نموده و این گذرنامه عبارت است از سند رسمی که از سوی دولتی که تابعیت آن را شخص متقاضی دارد، برای مسافرت های خارجی و یا اقامت شخص متقاضی صدور گذرنامه در سایر کشورهای خارجی صادر می‌گردد. اگر کسی که قصد مهاجرت دارد این سند رسمی را داشته باشد ، امکان مهاجرت از کشور مبدأ را دارد و کشور مقصد نسبت به پذیرش این شخص اقدام می نماید.
حال سوال این است زنی که متأهل بود و اقدام به اخذ گذرنامه نموده چنانچه با گرفتن بلیط به فرودگاه جهت مهاجرت به کشور دیگری مراجعه نماید ، آیا مانع قانونی جهت این مهاجرت وجود دارد یا خیر؟
که در پاسخ باید اعلام نمود که بله طبق بند یکم و سوم از ماده ۱۸ قانون گذرنامه کشور ایران زنان متأهل و دختران مجردی که هنوز به سن بلوغ نرسیده‌اند برای خروج از کشور نیاز به اخذ اجازه از همسر و یا ولی و یا قیم خود دارند.
در خصوص زن متأهل این اجازه به همسر و یا همان شوهر ایشان بر می‌گردد و در خصوص دختری همزمان هم مجرد و هم نابالغ است، این اجازه به ولی قهری ایشان که شامل پدر و پدربزرگ که هر یک مستقلاً قدرت اعمال این حق را دارند بر می گردد. در رابطه با دختر نابالغ و در صورت نبود ولی قهری ، قیم شخص نابالغ قدرت اعطای این اجازه را دارا می باشد. لذا در وهله اول برای هر مهاجرتی که ازسوی زن متأهل صورت می گیرد این اختیار و اجازه باید ازسوی شوهر ایشان صادر شود.
استثنای بر اجازۀ همسر (مرد)
در فرضی که همسر (مرد) در قید حیات بود و امکان دسترسی به ایشان وجود ندارد طبق بند سوم ذیل موضوع ماده ۱۸ قانون گذرنامه دادستان محل سکونت زوجه این اختیار را دارد که اجازه خروج را به این خانم اعطا نماید. به عبارت ساده تر ، راه حل موجود برای خانم های متأهلی که در عقد نکاح همسر خود قرار دارند اما به علت مواردی چون اعتیاد و یا مفقودالاثری از همسر آن ها خبری وجود ندارد و قصد مهاجرت به کشور دیگری را دارند، می توانند به دادستان محل سکونت مراجعه و از ایشان مجوز خروج را دریافت نمایند.
تأثیر طلاق بر روند مهاجرت خانم ها
در این بند و بند بعدی ، تأثیر طلاق و فسخ ازدواج بر فراید مهاجرت را به دقت بررسی خواهیم نمود. با ما همراه باشید.با توضیحاتی که در فوق بیان شد و معنای طلاق و اقسام آن و بحث مهاجرت و موانع قانونی آن روشن گردید حال باید بررسی شود که اگر طلاقی واقع شود آیا این طلاق در روند مهاجرت زن تأثیری دارد یا خیر؟
که در پاسخ باید نمود بله قطعاً این طلاق تأثیر خود را بر روند مهاجرت یک خانم خواهد گذاشت و آن عبارت است از این که تنها مانعی که جهت مهاجرت و خروج از کشور یک زن وجود داشت طبق قانونی که مورد توضیح و تشریح قرار گرفت اجازۀ همسر به زوجه خود بود ؛ که اگر طلاق واقع شود این طلاق باعث برهم خوردن عقد نکاح خواهد شد و آن‌چه که این اجازه را به مرد اعطا می‌نماید که مانع خروج همسر از کشور شود عقد نکاح می باشد و طلاق از مواردی بود که این عقد را منحل می‌نماید.
لذا اگر طلاق از شیوه بائن باشد به محض اجرای صیغه طلاق این مانع برداشته خواهد شد و اگر از نوع رجعی آن باشد با توجه به حق رجوعی که برای مرد در ایام عده وجود دارد ( عده عبارت است از سه دوره عادت ماهانه که باید زن بگذراند و بعد از سپری شدن این سه دوره حق ازدواج مجدد را خواهد داشت ) و چون در این ایام عده برای مرد حق رجوع وجود دارد ، طبیعتاً زن اگر طلاق آن از نوع رجعی واقع شود حق خروج از کشور را نخواهد داشت. چرا که منافی با حق رجوع مرد است چه بسا که زن پس از مهاجرت به کشوری برود که اساساً امکان دسترسی مرد به ایشان فراهم نباشد.
تأثیر فسخ نکاح بر روند مهاجرت
در این خصوص نیز همان احکامی که در رابطه با طلاق وجود دارد در خصوص فسخ نکاح نیز وجود دارد اما یک تفاوت در این بین وجود دارد که شرایط فسخ نکاح در قانون تصریح گردیده و طبق موادی که در فوق بیان شد باید صرفاً آن شرایط وجود داشته باشد که امکان فسخ نکاح از سوی مرد یا زن به وجود آید.
در فسخ نکاح همین که به علت عیوب و یا سایر علت هایی که وجود دارد و باعث اعطای حق فسخ به زن یا مرد خواهد شد و تبع آن موجب بهم خوردن نکاح شود؛ مانع زن برای مهاجرت برداشته خواهد شد و این زن امکان مهاجرت به هر کشوری را دارا خواهد بود و در این خصوص دیگر بحث رجوع مرد به زن وجود ندارد که مانعی جهت مهاجرت برای زن ایجاد نماید.
توضیح بیشتر آنکه موارد فسخ نکاح از جانب زن در مواد 1122 (خصاء ، عنن و مقطوع بودن آلت تناسلی مرد) و 1121 ( جنون دائمی مرد چه پیش از ازدواج حاصل شده باشد و چه پس از آن ) و 1128 ( شرط شدن صفاتی برای مرد در عقد نکاح و اینکه معلوم شود مرد فاقد آن صفات است ) و 438 ( یعنی زمانی که مرد با انجام عملیاتی موجب تدلیس و فریب زن گردد ) به تصریح رسیده اند و زن می تواند با اثبات هر یک از این موارد اقدام به فسخ نکاح کرده و خود را از ممنوعیتی که بر اثر عقد نکاح برای مهاجرت یا مسافرت به خارج از کشور به وجود آمده است ، برهاند.
استثنائات مهاجرت زن بدون اجازه همسر برای خروج از کشور
در کباحث بالا با تأثیر طلاق یا فسخ ازدواج در فراید مهاجرت آشنا شدیم و اکنون باید بدانیم که در قانون گذرنامه یکسری اشخاص از این محرومیت و این ممنوعیت استثناء گردیده‌اند، به عبارت ساده تر اشخاص موضوع مادۀ 10 قانون گذرنامه ( اگر خانم باشند ) نیازی به اجازۀ همسر خود برای خروج از کشور نخواهد داشت و طبق ماده ۱۰ قانون گذرنامه اگر زنی که صاحب منصب سیاسی و مشمول ماده ۱۰ این قانون باشد با توجه به سمت و موقعیت شغلی که دارد و خروج ایشان از کشور بعضاً به علت وظایف حاکمیتی و دولتی اجتناب ناپذیر است. البته توجه گردد که علت خروج از کشور باید منوط به مأموریت های شغلی زن باشد. مثلاً اگر زنی به عنوان وزیر امور خارجه ایران انتخاب شود و اگر در هر وهله از مسافرت نیاز به موافقت همسر ایشان باشد قطعاً کشور با بحران مواجه می‌شود لذا قانون گذرنامه این نوع اشخاص را ولو بدون اجازه همسر برای خروج از کشور و مهاجرت مستثنی نموده است.
استثنایی دیگر در این قانون زنی می‌باشد که با یک تبعه خارجی ازدواج نمود و چنین شخصی برای خروج از کشور ولو آن مردی که تبعه کشور دیگری است ساکن ایران باشد نیاز به اجازه همسر خود ندارد و این مواردی است که در قانون مورد تصریح قرار گرفته است.
نتیجه آنکه اگر خانمی در یکی از دو دسته یا استثنائات فوق قرار داشته باشد، محدودیت و ممنوعیت قانونی یعنی لزوم کسب اجازۀ شوهر برای مهاجرت یا خروج از کشور، در خصوص ایشان اعمال نشده و ایشان می توانند آزادانه به خارج از کشور هزیمت نمایند.
ضرورت مراجعه به وکیل در خصوص مبحث مهاجرت به خارج از کشور
با توجه به توضیحاتی که در فوق وجود داشت و با اشاره به تأثیر طلاق یا فسخ ازدواج در فرایند مهاجرت ، با در نظر گرفتن این موضوع که عدم رضایت مرد مانع بزرگی بر روند مهاجرت خانم ها می باشد قطعاً باید از یک متخصص در این امور که وکیل دادگستری می‌باشد استفاده نمود و این وکیل دادگستری است که با اشراف بر موارد قانونی می‌تواند نسبت به زائل نمودن این موانع و محدودیت ها اقدام کند لذا توصیه می‌شود که چنانچه با این مانع مواجه هستید حتماً با یک وکیل دادگستری خبره و کارکشته مشورت نمایید و نسبت به عقد قرارداد وکالت با ایشان اقدام تا روند مهاجرت شما با تسهیل بهتری مواجه شود.
کلام آخر
در پایان با توجه به توضیحات فوق و تأثیر طلاق یا فسخ ازدواج بر فراید مهاجرت باید اعلام شود بانوانی که دنبال مهاجرت از کشور هستند و همسر آن ها مانع از این اقدام می باشد، راه حل آن ها استفاده از شیوه طلاق که طبق مواد 1119 و 1129 و ۱۱۳۰ می باشد. گرچه طلاق با درخواست زوج و شوهر آن ها به عمل می‌آید اما در این سه مورد قانونگذار به آن‌ها اجازه داده که نسبت به مطلقه نمودن خود اقدام نمایند و اگر فسخ و طلاق به وقوع بپیوندد قطعاً این رفتار مؤثر در فرآیند مهاجرت آن‌ها می باشد و مانع که جهت این مهاجرت به وجود آمده بود طبیعتاً زائل خواهد شد و از بین خواهد رفت و به عنوان یک زن آزاد امکان اختیار و اعمال نظر در این خصوص را خواهند داشت. همراهی شما خوبان موجب دلگرمی ماست، انتقادات و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
