از نظر امکان رجوع در ایام عده میتوانیم دعاوی طلاق را به دو دسته طلاق بائن و طلاق رجعی تقسیم بندی نماییم که هر کدام از آنها دارای احکام و مقررات خاص خود هستند. دقت داشته باشید که سه طلاقه کردن زن را نیز میتوان یکی از انواع طلاق بائن به شمار آورد که در آن مرد امکان رجوع به زن را نخواهد داشت. به هر حال اگر مردی همسر خود را سه بار متوالی طلاق داده باشد، دیگر امکان ازدواج مجدد با وی را نخواهد داشت. مگر اینکه زن مجددا با شخص جدیدی ازدواج نموده و از او نیز طلاق بگیرد. در نظر داشته باشید که قوانین مربوط به سه طلاقه با پیچیدگیهای زیادی همراه است و ما در ادامه سعی داریم بخشی از آن را مورد بررسی قرار دهیم. پس با ما همراه باشید.
سه طلاقه کردن زن از نظر حقوقی به چه معناست؟
در نظام حقوقی ایران، طلاق به مثابه انحلال عقد نکاح، دارای پیامدهای حقوقی متعددی برای زن و مرد است. یکی از اقسام طلاق که از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و در فقه و قانون مورد بحث و بررسی قرار گرفته، طلاق سه باره یا سه طلاقه است. برای توضیح بهتر این مبحث لازم است احکام و تبصرههای قانونی به درستی بررسی شوند.
اگر بخواهیم این موضوع را از نظر حقوقی توضیح بدهیم لازم است اشاره داشته باشیم که سه طلاقه کردن زن به وقوع سه طلاق در یک مجلس یا به صورت متعدد و در مقاطع زمانی مختلف اطلاق میشود. در فقه شیعه، سه طلاقه به دو نوع تقسیم میشود:
- طلاق رجعی: اگر بخواهیم طلاق را از نظر امکان رجوع در ایام عده تقسیم کنیم می توانیم به طلاق رجعی و طلاق بائن اشاره داشته باشیم. در این نوع طلاق تا زمانی که زن در عده طلاق (مدت زمانی که زن و شوهر شرعاً زن و شوهر محسوب میشوند) است، مرد حق رجوع و بازگشت به زندگی مشترک را دارد.
- طلاق بائن: در این نوع طلاق، رجوع برای مرد ممنوع است و زن و مرد تا زمانی که مجدداً عقد نکاح را جاری نکنند، به یکدیگر محرم نخواهند بود. در واقع بر اساس قوانین و مقررات کشور که اکثرا از احکام شرع استخراج شدهاند، مرد هیچ گونه حقی برای رجوع به زن در طلاق بائن در زمان نگه داشتن ایام عده وجود ندارد. در واقع مرد برای رجوع به زن با حرمت رو به رو است.
طبق قانون حمایت خانواده مصوب سال 1396، طلاق در اولین نوبت، حتی اگر در قالب سه طلاقه در یک مجلس باشد، رجعی است. به این معنا که تا زمانی که زن در عده طلاق است، مرد حق رجوع دارد و میتواند زندگی مشترک را به روال قبل ادامه دهد. هر گونه رفتار یا صحبتی که هدف رجوع داشته باشد در نهایت رجوع محسوب خواهد شد و مرد باید آن را به دادگاه اعلام نماید.
فرض کنید زوجی در یک مجلس صیغه طلاق را به صورت سه طلاقه کردن زن جاری میکنند. در این حالت، طلاق رجعی محسوب میشود و تا زمانی که زن در عده طلاق است، مرد میتواند با رجوع به او، زندگی مشترک را از سر بگیرد.
تغییرات قانونی در خصوص طلاق دوم و سوم
یکی از مهمترین تغییرات قانونی در خصوص سه طلاقه، مربوط به طلاق در نوبت دوم و سوم است. طبق قانون حمایت خانواده، طلاق در نوبت دوم و سوم بائن است. به این معنا که پس از وقوع طلاق دوم یا سوم به صورت متوالی یا در یک مجلس، رجوع برای مرد ممنوع است و زن و مرد تا زمانی که مجددا عقد نکاح را جاری نکنند، به یکدیگر محرم نخواهند بود.
در واقع اگر مرد تمایل داشته باشد که دوباره با زن زندگی مشترک خود را ادامه دهد لازم است تا صیغه نکاح بار دیگر بین دو طرف جاری شود. این در حالی است که در طلاق رجعی برخلاف طلاق بائن امکان رجوع برای مرد در زمانی که زن در حال نگه داشتن عده است، وجود دارد. این مسئله جزو احکام و قوانین محسوب میشود.
برای مشاوره با بهترین وکیل طلاق در تهران کلیک کنید!
اما در این میان، یک استثناء وجود دارد. این استثنا مربوط به امکان رجوع در طلاق دوم و سوم با حکم دادگاه است. با وجود بائن بودن طلاق در نوبت دوم و سوم، تحت شرایطی و با حکم دادگاه، امکان رجوع برای مرد وجود دارد.
- رضایت زن به رجوع جزو مهمترین شرایط رجوع در طلاق دوم و سوم محسوب میشود. زن باید به طور صریح و آگاهانه رضایت خود را به بازگشت به زندگی مشترک اعلام کند.
- درخواست رجوع توسط مرد از دادگاه نیز جزو دیگر شروط به شمار میآید. مرد باید با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، درخواست رجوع خود را به زوجه اعلام کند.
- تشخیص رجوع به نفع زن و شوهر توسط دادگاه نیز میتواند در مواردی خاص جزو شرایط رجوع در طلاق دوم و سوم باشد. دادگاه پس از بررسی شرایط و مصلحت زن و شوهر، در خصوص رجوع یا عدم رجوع مرد تصمیمگیری میکند.
شرایط قانونی سه طلاقه کردن زن
میدانیم که بیشتر قوانین مربوط به ازدواج و طلاق در کشور ایران از شرع مقدس اسلام استخراج شدهاند که احکام مربوط به سه طلاقه نیز جزو آن محسوب میشود. اگر فردی برای سه بار متوالی همسرش را طلاق بدهد، امکان ازدواج با او برای بار چهارم وجود نخواهد بود. در نظر داشته باشید که برای سه طبق قانون مدنی ایران و احکام شرعی، سه طلاقه کردن زن شرایطی دارد که به شرح زیر است:
- در فقه شیعه: اگر مرد بعد از هر بار طلاق به همسرش رجوع کند، سه طلاق محقق نمیشود، مگر آنکه بعد از رجوع سوم دوباره طلاق دهد.
- در فقه اهل سنت: برخی از مذاهب اهل سنت معتقدند که میتوان زن را در یک مجلس سه بار طلاق داد و به رجوع نیازی نیست.
- طلاق باید به صورت صریح و آشکار و با قصد و اختیار مرد انجام شود.
- طلاق ضمن عقد یا طلاق خلع و مبائن که توسط زن انجام میشود، مشمول احکام سه طلاقه نیست.
- توالی طلاق نیز جزو شرایط سه طلاقه کردن در قانون به شمار میآید. طلاقها باید به صورت متوالی و پشت سر هم باشند.
- اگر بین طلاقها فاصلهای بیفتد و زن و شوهر با هم زندگی مشترک داشته باشند، طلاقها متوالی محسوب نمیشوند.
- زنی که سه بار طلاق داده شده باشد، بر شوهرش حرام میشود و دیگر نمیتوانند با هم ازدواج کنند.
تنها راه حل برای حلال شدن این زن، ازدواج با مرد دیگری، نزدیکی با او و سپس طلاق یا فوت آن مرد است. در اصطلاح به چنین مردی محلل گفته میشود؛ یعنی اگر زنی پس از سه بار طلاق متوالی از سوی یک مرد با مرد دیگری ازدواج نماید و سپس طلاق بگیرد، مجددا امکان ازدواج وی با مرد اول وجود خواهد داشت.
قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391، شرایطی برای طلاق سه طلاقه در نظر گرفته است که از جمله آنها میتوان به اجباری شدن ثبت طلاق، تعیین مهلت برای رجوع و اعمال برخی محدودیتها برای مرد اشاره کرد. به این مسئله توجه داشته باشید که سه طلاقه کردن زن از نظر قانونی میتواند با شرایط خاصی انجام شده و آثار بسیار زیادی را برای زوجین به همراه داشته باشد.
سه طلاقه در قانون چگونه بیان شده است؟
همان طور که در قسمتهای قبل از مقاله نیز اشاره کردیم در فقه شیعه، طلاق به دو دسته رجعی و بائن تقسیم میشود. طلاق رجعی طلاقی است که در آن، زوج تا زمانی که زوجه در دوره عده است، حق رجوع دارد و بدون نیاز به اذن یا رضایت زوجه میتواند به رابطه زوجیت بازگردد؛ اما در طلاق بائن، رجوع بدون اذن زوجه صحیح نیست.
سه طلاقه در قانون در واقع نوعی طلاق بائن محسوب میشود. به این معنا که اگر زوج، همسر خود را سه بار طلاق دهد، دیگر حق رجوع به او را نداشته و زن و شوهر به طور کامل از یکدیگر جدا میشوند. در واقع طلاق بائن انواع مختلفی دارد و به دستههای مختلفی تقسیم بندی میشود که میتوانیم سه طلاقه کردن زن را یکی از مهمترین آنها به شمار آوریم.
تا پیش از سال 1396، در قانون مدنی ایران هیچگونه ضمانت اجرایی خاصی برای منع سه طلاقه در نظر گرفته نشده بود. با این حال در سالهای پس از آن شاهد بروز تغییراتی جدی در قانون مدنی در این خصوص بودیم. در نتیجه، برخی از مردان از این حکم سوء استفاده میکردند و با سه طلاقه در یک مجلس، همسر خود را بدون امکان رجوع طلاق میدادند.
اما در سال 1396، با اصلاح ماده 11 قانون حمایت خانواده، گامی مهم در جهت حمایت از حقوق زنان در برابر سه طلاقه برداشته شد. بر اساس این اصلاحیه، هرگاه مردی به همسر خود سه بار طلاق دهد، طلاق سوم واقع شده و زن و شوهر از یکدیگر جدا میشوند. میتوانیم بگوییم که سه طلاقه و مقررات مربوط به آن یکی از انواع مهم طلاق بائن به شمار میرود.
وضعیت زن پس از سه طلاقه کردن چگونه خواهد بود؟
زنی که سه بار طلاق گرفته است تا زمانی که عده طلاق او به پایان نرسیده است، حق ازدواج مجدد ندارد. عده طلاق، دورهای است که زن باید پس از طلاق یا فوت همسر، صبر کند و در این مدت از ازدواج مجدد خودداری نماید. مدت عده برای زن بائن، سه ماه قمری است. نگه داشتن عده باعث میشود تا زن از نظر روحی آماده زندگی جدید شده و اگر باردار باشد تکلیف فرزندش مشخص شود.
پس از پایان عده، زن مطلقه سه باره میتواند با هر مرد دیگری که مایل باشد ازدواج کند. البته باید به این مسئله اشاره داشته باشیم که زن نمیتواند مجددا با مردی که سه بار او را طلاق داده است ازدواج نماید.
اما در صورتی که زن با مرد جدیدی ازدواج کند و با او رابطه داشته باشد، در صورتی که مرد فوت نماید یا اینکه زن را طلاق بدهد به او محلل گفته خواهد شد. در این صورت است که زن میتواند مجددا در صورت تمایل با همسر اولی ازدواج کند. لازم است برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص از یک وکیل مجرب و خبره مشاوره حقوقی دریافت نمایید.
لازم به ذکر است که در صورت اثبات صلح و سازش بین زن و شوهر و با حکم دادگاه، امکان رجوع حتی پس از سه طلاقه کردن زن نیز وجود دارد. همچنین، زن مطلقه سه باره از نظر حقوق مالی و ارث، مانند سایر زنان مطلقه، از حقوقی برخوردار است؛ یعنی در این صورت زن میتواند حقوق مالی خود مانند مهریه و نفقه و غیره را از مرد مطالبه نموده و آن را دریافت کند.
سه طلاقه در فقه اهل سنت چه احکامی دارد؟
در فقه اهل سنت، بر خلاف مذهب شیعه، طلاق دادن زن به صورت طلاق رجعی در سه نوبت و در یک مجلس واحد، امری جایز و نافذ تلقی میشود؛ به عبارت دیگر، با وقوع سومین طلاق رجعی، زن به طور کامل از زوج خود مطلقه شده و نیازی به رجوع و عدده (مدت انتظار) نخواهد بود. البته ممکن است این مسئله در مذاهب مختلف اهل تسنن متفاوت باشد.
در توضیح سه طلاقه در اهل سنت باید به این مسئله اشاره داشته باشیم که مذهب اهل سنت برای جواز سه طلاقه در یک مجلس، به احادیث و روایاتی استناد میکند که در آنها صراحتا به این امر اشاره شده است. در ادامه این احکام مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
با وجود پذیرش سه طلاقه کردن زن در فقه اهل سنت، اما برخی از علمای این مذهب، به دلیل پیامدهای منفی اجتماعی و روانی ناشی از آن، با این امر مخالفت کردهاند. در برخی از کشورهای اسلامی قوانین مغایر با احکام سه طلاقه به تصویب رسیده است و این مسئله جدای از احکام شرعی اهل سنت به شمار می رود.
مهمترین تفاوت دیدگاه فقهی اهل سنت و شیعه در خصوص سه طلاقه، در نحوه وقوع طلاق رجعی و آثار آن است. در مذهب شیعه، سه طلاقه کردن زن در یک مجلس صحیح نیست و زن پس از هر بار طلاق رجعی، حق رجوع به شوهر خود را دارد.
وکیل متخصص در امور خانواده، با بررسی دقیق شرایط و ارائه مشاورههای حقوقی لازم، میتواند به زن در جهت احقاق حقوق تضییع شده خود در دعاوی سه طلاقه در مذهب اهل سنت یاری رساند. اکثر افراد در سطح جامعه اطلاعات کمی در خصوص قوانین مربوط به ازدواج و طلاق دارند و همین مسئله باعث میشود تا دریافت مشاوره حقوقی از وکیل بیش از هر زمان دیگری ضروری به نظر برسد.
شرایط رجوع سه طلاقه چیست؟
حالا زمان آن رسیده است تا شرایط رجوع سه طلاقه مورد بررسی قرار بگیرد. رجوع در اصطلاح حقوقی، به معنای بازگشت زوج به زندگی مشترک پس از طلاق رجعی اطلاق میشود. در این نوع طلاق، زن در دوران عده (مدت انتظار پس از طلاق) همچنان تحت سلطه شوهر خود قرار دارد و شوهر میتواند در این مدت بدون نیاز به اذن یا رضایت زن به او رجوع کند.
همانطور که در بخش قبلی نیز اشاره شد، رجوع در سه طلاقه مشمول شرایطی است که در ذیل به تفصیل به آنها میپردازیم:
- طلاق رجعی بودن: اولین شرط رجوع، آن است که طلاق به صورت رجعی باشد. در طلاق رجعی، زن در دوران عده همچنان به عنوان همسر شرعی مرد محسوب میشود و برخی از حقوق و تکالیف زناشویی را همچنان دارا است. به عنوان مثال، شوهر موظف به پرداخت نفقه زن در دوران عده طلاق رجعی است.
- نگه داشتن عده: شرط دوم رجوع، آن است که زن در عده طلاق رجعی باشد. عده در طلاق رجعی، به مدت سه ماه قمری برای زن یائسه و زن باردار و به مدت ۹۰ روز شمسی برای سایر زنان اطلاق میشود. البته ممکن است که طلاق در انواع مختلف خود دارای ایام عده متفاوتی باشد.
- صحت قصد: شرط سوم رجوع، آن است که زوج با قصد و رضایت کامل به همسر خود رجوع کند. رجوعی که به قصد فریب یا اذیت و آزار زن انجام شود، صحیح نخواهد بود. در واقع لازم است که مرد به صورت واقعی قصد رجوع به همسرش را داشته باشد.
- عدم شرط ضمن عقد: شرط چهارم رجوع، آن است که در ضمن عقد نکاح، شرطی مبنی بر عدم رجوع در صورت طلاق وجود نداشته باشد. در صورت وجود چنین شرطی، رجوع زوج در این صورت صحیح نخواهد بود. در واقع زن و مرد میتوانند در زمان نکاح تمامی شروط خود را به طور کامل در عقدنامه ذکر نمایند.
- نحوه رجوع: برای رجوع در سه طلاقه کردن زن، نیاز به انجام صیغه مخصوص رجوع نیست و زوج میتواند با گفتن عباراتی مانند تو را به زنی خود رجوع کردم یا تو را دوباره به همسری خود درآوردم به همسر خود رجوع کند. همچنین، رجوع میتواند به صورت فعل نیز انجام شود، به عنوان مثال با نزدیکی زوجین به یکدیگر رجوع محقق میشود.
با رجوع زوج، زن به منزله همسر او محسوب میشود و حقوق و تکالیف زناشویی مجددا بر آنها بار میشود. به عنوان مثال، زوج موظف به پرداخت نفقه زن و زن موظف به تمکین از شوهر خود خواهد بود. دقت داشته باشید که در صورت رجوع دیگر نیازی به عقد نکاح مجدد نیست. عقد نکاح مجدد برای طلاق بائن است.
در فقه شیعه و قوانین مصوب در کشور، مرد حق ندارد بیش از دو بار همسر خود را طلاق رجعی و به او رجوع کند؛ به عبارت دیگر، اگر مرد سه بار همسر خود را طلاق رجعی دهد و به او رجوع کند، طلاق در نوبت سوم به طلاق باین تبدیل میشود و دیگر امکان رجوع برای زوج وجود نخواهد داشت.
لزوم مراجعه به وکیل برای طلاق
در انواع طلاق پیچیدگی بالایی حکم فرماست که تنها با دریافت مشاوره حقوقی از یک وکیل معتبر است که میتوانیم در این زمینه به موفقیت چشمگیر دست پیدا کنیم. در نظر داشته باشید که کمک گرفتن از یک وکیل خبره این مزیت را به دنبال دارد که شما میتوانید به تمامی حقوق مالی و غیر مالی خود به طور کامل برسید و اجازه ندهید که سوء رفتارهای دیگری این منافع قانونی را به خطر بیندازد.
وکیلی که قصد استخدام وی را دارید در واقع لازم است مجوزهای قانونی برای وکالت را کسب کرده باشد. او که دارای تجربیات گران بها است، میتواند با ارائه راهکارهای مناسب مسیر درست را برای موکلان خود بنمایاند. پس چشمان خود را باز کرده و هرگز عجولانه وکیل انتخاب نکنید. چرا که این مسئله میتواند شما را با خسارتهای جبران ناپذیری رو به رو کند.
هر چه کیفیت وکیل استخدامی شما بیشتر باشد، کیفیت خدمات حقوقی که در اختیار شما قرار میدهد نیز افزایش پیدا خواهد کرد. در نظر بگیرید که مشاوره حقوقی به عنوان یک خدمت مهم از سوی وکیل میتواند اطلاعات شما را در زمینه های مختلف حقوقی افزایش دهد. پس لازم است به سراغ وکلای برجسته و آشنا به دعاوی طلاق بروید.
کلام آخر
از همراهی شما مخاطبان عزیز سایت برترین وکلا با این مطلب حقوقی نهایت تشکر را داریم و امیدواریم که مطالب ذکر شده در متن بالا بتواند گرههای بسیاری را از مشکلات حقوقی شما باز کند. در این متن تلاش کردن تا سه طلاقه کردن زن را مورد بررسی قرار داده و دانش حقوقی شما در این زمینه را افزایش دهیم. همچنین شرایط قانونی مربوط به آن به طور کامل بررسی شد. علاوه بر این، سه طلاقه در اهل سنت و احکام مربوط به آن را مورد ارزیابی قرار دادیم و سپس امکان رجوع در آن را تشریح کردیم. اکنون از شما مخاطبان عزیز میخواهیم که اگر نظری در این باره دارید آن را با ما به اشتراک بگذارید.
