در قانون به دقت مورد اشاره قرار گرفته است که هیچ یک از اعضای جامعه حق اینکه به جان و بدن دیگری تعرض کند را در اختیار ندارد. در واقع قانون مجازات های سنگینی را برای آن دسته از افرادی در نظر گرفته است که بدون در نظر گرفتن جرایم صورت گرفته به جان و مال و آبوری افراد تعرض می کنند. تفاوتی ندارد که فردی به صورت عمدی یا سهوی به جان و جسم افراد آسیب وارد کرده باشد، در همه حال قانون او را ملزم به پرداخت دیه کرده است. دیه یا ارش را می توان نوعی مجازات مالی برای آسیب رساندن به جسم و جان دیگری در نظر گرفت. در این مقاله سعی داریم به این سوال پاسخ دهیم که دیه زن چقدر است؟ پس با ما همراه باشید.
تفاوت دیه و ارش چیست؟
در صورتی می توانیم به این سوال پاسخ دهیم که دیه زن چقدر است که تفاوت بین دیه و ارش را دانسته و در خصوص هر یک از آن ها اطلاعات مختصری داشته باشیم. با مراجعه به قانون مجازات اسلامی می توانیم تعریف دقیقی را از دیه به دست آوریم و با ابعاد مختلف آن نیز به طور کامل آشنا شویم. در ماده 17 از قانون مجازات اسلامی به تعریف دیه پرداخته شده است و آن را مال مقدر و یا غیر مقدری می داند که در بروز جنایت های عمدی یا غیر عمدی از سوی قاضی تعیین می گردد.
اگر بخواهیم به زبانی کاملا ساده دیه را تعریف کنیم باید بگوییم که در واقع دیه مقداری از مال است که در جنایت های غیر عمدی علیه جسم و جان افراد و یا در آن دسته از جرایم عمدی که در آن امکان قصاص وجود ندارد به اولیای دم فرد تعلق می گیرد. مقداری که باید به عنوان دیه در اختیار مجنی علیه قرار بگیرد در برخی از مواد قانونی در خصوص برخی از جرایم مشخص شده است؛ اما در برخی دیگر از جرایم شاهد این هستیم که مقدار دقیقی از آن تعیین نشده و در قانون نیز ذکر نشده است.
در صورتی که دیه مشخص نباشد و تعیین آن بر عهده قاضی پرونده قرار بگیرد به آن ارش گفته می شود. در قسمت بالا نیز به این نکته اشاره داشتیم که مقدار دیه در برخی از مواد قانونی در خصوص جرایم صورت گرفته مشخص نشده است که در اصطلاحات حقوقی آن را ارش می نامند. در واقع این قاضی پرونده است که باید در نظر گرفتن عوامل مختلفی، ارش را تعیین کرده تا به این شکل بتواند مجنی علیه را به حقوق قانونی که در اختیار دارد برساند.
قاضی در صورتی می تواند میزان ارش را به درستی تعیین نماید که برای این کار نظرات کارشناسان پزشکی قانونی را لحاظ کند. در چنین شرایطی پزشکی قانونی به دقت جرایم صورت گرفته و آثار جسمی و جانی ناشی از آن را مورد بررسی قرار می دهند و سپس در گزارشی دادگاه را در جریان صدمات وارد شده قرار می دهند. در این صورت است که دادگاه می تواند با عدالت بیشتری ارش را تعیین کرده و خسارت های وارد شده را برای فرد جنایت دیده تا حدودی جبران نماید.
نحوه محاسبه دیه در پزشکی قانونی چگونه است؟
پسش از اینکه در خصوص نحوه محاسبه دیه در پزشکی قانونی صحبت کنیم لازم است بار دیگر بگوییم که دیه، مالی است که به عنوان جبران خسارت وارده به قربانی جرم یا حادثه، پرداخت می‌شود. در نظر داشته باشید که مقدار دیه در پزشکی قانونی تعیین شده و گزارش آن در اختیار قاضی پرونده قرار می گیرد تا با در نظر گرفتن آن حکم نهایی را صادر نموده و فرد را ملزم به پرداخت دیه کند. دیه در قانون مجازات اسلامی ایران، به دو دسته کلی تقسیم می شود:
- دیه کامل: دیه کامل، دیه‌ای است که در صورت فوت یک انسان سالم و بالغ، به ورثه او پرداخت می شود. میزان دیه کامل در سال 1402، معادل 900 میلیون تومان است.
- دیه نقص عضو: دیه نقص عضو، دیه‌ای است که در صورت آسیب دیدن یک عضو از بدن انسان، به او پرداخت می‌شود. میزان دیه نقص عضو، بسته به نوع و شدت آسیب، متفاوت است.
دیه کامل، بر اساس قیمت صد شتر در زمان پیامبر اسلام (ص) تعیین شده است. در حال حاضر، میزان دیه کامل، توسط قوه قضاییه ایران، هر سال محاسبه و اعلام می شود؛ اما دیه نقص عضو، بر اساس میزان خسارت وارد شده به عضو بدن، تعیین می‌شود. میزان خسارت وارد شده به عضو بدن، توسط پزشکی قانونی تعیین می گردد. پزشکی قانونی، برای محاسبه دیه نقص عضو، مراحل زیر را طی می کند:
- تشخیص نوع و شدت آسیب: در ابتدا، پزشک متخصص پزشکی قانونی، نوع و شدت آسیب وارد شده به عضو بدن را تشخیص می دهد.
- تعیین معادل مالی آسیب: سپس، پزشک متخصص پزشکی قانونی، معادل مالی آسیب وارد شده را تعیین می‌کند. این معادل مالی، بر اساس قیمت روز کالاها و خدمات، محاسبه می شود.
- محاسبه دیه: در نهایت، پزشک متخصص پزشکی قانونی، با توجه به میزان معادل مالی آسیب وارد شده، دیه نقص عضو را محاسبه می کند.
اگر بخواهیم در این مثالی را ارائه دهیم باید بگوییم دیه قطع کامل یک دست، برابر با یک سوم دیه کامل است؛ بنابراین، در سال 1402، معادل 300 میلیون تومان است. از سوی دیگر، دیه شکستگی کامل یک دست، برابر با یک چهارم دیه کامل است؛ بنابراین، در سال 1402، معادل 225 میلیون تومان است. از سوی دیگر برای مثال دیه منافع اعضا باید اشاره کنیم که دیه از بین رفتن بینایی یک چشم، برابر با دو سوم دیه کامل است؛ بنابراین، در سال 1402، معادل 600 میلیون تومان است.
به طور کلی می توان گفت نحوه محاسبه دیه در پزشکی قانونی، یک فرآیند پیچیده و تخصصی است که توسط پزشکان متخصص انجام می شود. این فرآیند، بر اساس قوانین و مقرراتی که در قانون مجازات اسلامی ایران تعیین شده است، انجام می شود. لازم است در دعاوی تعیین دیه حتما از بهترین وکیل کیفری در تهران استفاده کرده و نیازهای حقوقی خود را با تکیه بر دانش و سابقه درخشان وی حل و فصل نمایید. در این صورت است که می توانید خسارت های خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهید.
انواع دیه در قانون شامل چه مواردی می شود؟
در بررسی اینکه دیه زن چقدر است باید اشاره کنیم که انواع مختلفی از دیه وجود دارد که برای درک بهتر از دیه و ارش لازم است اطلاعات جامعی را در خصوص آن ها به دست آورید. در واقع می دانیم که قانون مجازات اسلامی انواع دیه را به دقت مورد بررسی قرار داده است و تقسیم بندی های دقیقی را نیز برای آن ارائه داده است. در صورتی که بتوانیم اطلاعات خود در این زمینه را افزایش دهیم، قادر خواهیم بود که حقوق از دست رفته خود را در مراجع قضایی مانند دادگاه و دادسرا احقاق کنیم.
در واقع می توانیم برای تقسیم بندی انواع دیه به این موضوع توجه داشته باشیم که جرم وارد شده خسارت هایی را بر روی کدام یک از اعضای بدن وارد کرده است. در ادامه سعی داریم تعریف دقیقی از انواع دیه ارائه داده و هر یک از آن ها را نیز به صورت جداکانه مورد بررسی قرار دهیم:
دیه قتل: قتل در واقع یکی از جرایم سنگین در قانون مجازات اسلامی به شمار می رود. این نوع از دیه زمانی به اولیای دم فرد تعلق می گیرد که فردی با رفتارهای عمدی یا سهوی جان دیگری را گرفته و در واقع او را به قتل رسانده باشد. دیه مرد در ماه های غیر حرام مساوی با دیه یک انسان کامل است. در واقع مقدار این دیه در ماه های غیر حرام به مبلغ 900 میلیون تومان است؛ اما اگر دیه در ماه های حرام تعیین گردد، مقدار آن یک میلیادرد و دویست میلیون تومان می باشد.
اگر فرد به صورت عمدی شخصی را قتل رسانده باشد، در صورتی او در دادگاه به پرداخت دیه محکوم می شود که اولیای دم به جای قصاص به دیه رضایت پیدا کرده باشند. از سوی دیگر لازم است در توضیح اینکه دیه زن چقدر است به این مسئله اشاره داشته باشیم که دیه زن در واقع نصف دیه مرد است؛ بنابراین در رقم هایی که در بالا برای دیه قتل اعلام شد مربوط به دیه مردان در ماه های حرام یا غیر حرام است. برای تعیین دیه زن لازم است این مقادیر نصف شود.
دیه اعضای بدن: یکی یدگر از انواع دیه که در متن قانون نیز به صراحت در خصوص آن اشاراتی شده است، دیه اعضای بدن است. ممکن است در اثر وقوع جرم و جنایت خساراتی جدی به اعضای بدن وارد شود که در این صورت دیه برای آن ها تعیین می گردد. در بسیاری از موارد متن قانون مقدار دیه ای که باید در خصوص مخدوش کردن اعضای بدن پرداخت شود را مشخص کرده است؛ اما در صورتی که این دیه مشخص نشده باشد، لازم است دادگاه با در نظر گرفتن گزارش پزشکی قانونی ارش تعیین نماید.
دیه منافع اعضا: گاهی شاهد این هستیم که بر اثر وقوع جرم فرد نمی تواند از اعضای خود منافعی را دریافت کند. در این صورت است که دادگاه برای آن دیه تعیین می کند تا به این شکل فرد بتواند خسارت های مالی ناشی از ضرر رسیدن به منافع اعضا را جبران نماید. برای مثال زمانی را تصور کنید که وقوع جنایت، باعث شده است تا فرد بینایی خود را از دست بدهد. حال آن که حالت جسمانی چشم کاملا سالم به نظر می رسد و هیچ گونه اسیبی به آن وارد نشده باشد. این دیه را منافع اعضا می نامند.
دیه جراحت: در توضیح اینکه دیه زن چقدر است باید بگوییم که دیه جراحات نیز یکی دیگر از انواع دیه به شمار می رود. اگر وقوع جرم باعث شده تا فرد در جسم خود با جراحت ها و کبودی هایی رو به رو شود، فرد در دادگاه ملزم می شود که به فرد مجنی علیه دیه پرداخت نماید. باید اشاره داشته باشیم که در قانون مقدر دقیقی برای دیه جراحات مشخص شده است. این مقدار تا حدود زیادی به حجم جراحت های وارد شده بستگی خواهد داشت.
نحوه تعیین دیه زن در سال 1402
در توضیح اینکه دیه زن در سال 1402 چقدر است به اینجا رسیدیم که گاهی دیه مقدار مشخصی در قانون دارد و گاهی نیز مقداری برای آن رد قانون تعیین نشده است که در اصطلاحات حقوقی آن را ارش می نامند. از سوی دیگر اشاره داشتیم که دیه زن نصف دیه مرد است و این موضوع دلایل خاص به خود را دارد. علاوه بر این، گفتیم که وقوع جرم ممکن است منافع اعضا و یا اینکه سلامت آن را به خطر بیندازد. همین مسئله باعث شده تا انواع مختلفی از دیه را مورد بررسی قرار دهیم.
در اینجا لازم است به این نکته تاکید داشته باشیم که جدول هایی که همه ساله در اختیار عموم قرار می گیرد، سعی دارد تا مقدار دقیق دیه در خصوص خسارت های مختلف را مشخص کند. در اینجا لازم است به این موضوع اشاره داشته باشیم که دیه زن هر ساله دچار تغییرات می شود و مقدار آن افزایش پیدا می کند. لازم به ذکر است که یکی از عواملی که باعث می شود تا مقدار دیه هر ساله افزایش پیدا کند، تورم می باشد؛ یعنی کاهش ارزش پول عامل اصلی افزایش دیه است.
همه ساله کارشناسان مربوطه با در نظر گرفتن عوامل مختلف سعی دارند تا مقدار دیه زن و مرد را مشخص کرده و به رئیس قوه قضائیه اعلام دارند. در صورتی که مقدار دیه در قوه قضائیه به تایید برسد، مقدار آن در بخشنامه ای به عموم مردم اعلام می شود. تعیین دیه کامل در هر سال از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد. علت این موضوع آن است که دیه مربوط به اعضای بدن نیز با استفاده از آن به دست می آید. از سوی دیگر لازم است اشاره کنیم که مبلغ دیه از فرد مجرم به نرخ روز آن دریافت می شود.
همان طور که به آن اشاره کردیم دیه مرد در ماه های غیر حرام رقمی معادل 900 میلیون تومان است که البته در ماه های حرام 300 میلیون تومان به آن افزوده می شود. از آن جایی که دیه زن نصف دیه مرد است می توان گفت که دیه زن در ماه غیر حرام 450 میلیون تومان خواهد بود. در ماه های حرام دیه کامل مرد معادل 1 میلیارد و 200 میلیون تومان خواهد شد. در این صورت است که می توان گفت دیه زن در ماه های حرام رقمی معادل 600 میلیون تومان خواهد شد.
چرا دیه زن نصف مرد است؟
در قسمت های قبل دیه زن چقدر است را مورد بررسی قرار دادیم و اکنون زمان آن رسیده است تا به این سوال پاسخ دهیم که چرا دیه زن نصف مرد است؟ فردی که جسم و جان دیگری تعرض کند، در شرایطی برای او مجازات هایی تعیین می گردد تا به این شکل خسارت های وارد شده تا حدودی جبران شوند. لازم نیست که جرم صورت گرفته حتما عمدی باشد.
گاهی در جرایم غیر عمدی نیز قانون مقدر می دارد که برای جبران خسارت های وارد شده دیه تعیین گردد.
اشاره داشتیم که دیه مرد در ماه های غیر حرام مبلغ 900 میلیون تومان و برای ماه های حرام نیز معادل یک میلیارد و دویست میلیون تومان است. بیان کردیم که زن از نظر قانونی نصف این مبلغ را به عنوان دیه دریافت خواهد کرد. حال در این قسمت به دنبال علت این موضوع هستیم که چرا باید زن نصف مرد دیه دریافت کند؟ دقت داشته باشید که دیه معیار مناسبی برای ارزش گذاری افراد نیست؛ یعنی نمی توان گفت که به دلیل اینکه دیه مرد دو برابر است پس ارزش او نیز بیشتر از زن است.
زمانی که دیه تعیین می گردد، هدف اصلی این است که خسارت های اقتصادی و مالی وارد بر خانواده شخص و خود او به طور کامل جبران شود. شرع مقدس اسلام وظیفه تامین نیازهای اولیه خانواده را به مرد واگذار کرده است. در واقع این مرد است که باید با کار کردن در سطح جامعه نیازهای خانواده خود به خوراک، پوشاک، مسکن و… را تامین نماید. در صورتی که پدر خانواده فوت کند و یا اینکه به قتل برسد، خسارت های اقتصادی شدیدی به اعضای خانواده وارد می شود.
از این رو، قانون سعی دارد تا با دو برابر کردن دیه مرد، همسر و خانواده او را با دیه بیشتری رو به رو کرده و خسارت های اقتصادی را تا حدوی جبران نماید. در واقع پرداخت دیه به اعضای خانواده در صورت نبود مرد، ضررهای اقتصادی را تا حدودی جبران می کند. در واقع با تعیین مقدار دو برابری دیه فرزندان و همسر مرد از تنگنای اقتصادی تا اندازه ای خارج می شوند. این در حالی است که اگر زن به قتل برسد، مرد همچنان می تواند نیازهای اولیه خانواده را تامین نماید.
دیه زن در تصادف چقدر است؟
لازم به ذکر است که دیه زن در تصادف بر اساس قانون بیمه شخص ثالث، برابر با دیه مرد است. این بدان معناست که در صورتی که در اثر یک تصادف، یک زن فوت کند یا دچار نقص عضو شود، دیه او معادل دیه یک مرد خواهد بود. تا پیش از سال 1387، دیه زن در تصادف نصف دیه مرد بود. این موضوع با اعتراضات گسترده ای از سوی فعالان حقوق رو به رو شد و در نهایت، در سال 1387 با تصویب ماده 10 قانون بیمه شخص ثالث، دیه زن در تصادف با مرد برابر شد.
ماده 10 قانون بیمه شخص ثالث مصوب سال 1387، بیان می دارد که بیمه گر مکلف است در ایفای تعهدات مندرج در این قانون خسارت وارده به زیان‌دیدگان را بدون در نظر گرفتن جنسیت و دین تا سقف تعهدات بیمه‌نامه پرداخت کند. این ماده، به صراحت بیان می کند که بیمه گر باید دیه زن و مرد را بدون در نظر گرفتن جنسیت آنها، به صورت مساوی پرداخت کند. برابری: برابری دیه زن و مرد در تصادف، یک اقدام مهم و ضروری است که نشان دهنده عدالت در قوانین جدید کشور است.
لزوم مراجعه به وکیل در دعاوی دیه
در برخی از دعاوی کیفری ممکن است قاضی برای جبران خسارت های ناشی از وقوع جرم، فرد مجرم را ملزم به پرداخت دیه کند. در چنین شرایطی لازم است پیش از هر گونه تصمیم گیری عجولانه و فاقد تدبیر و دانش حقوقی، از یک وکیل مجرب و خبره کمک گرفته و نیازهای حقوقی خود را با استفاده از اطلاعات کامل وی در این زمینه حل و فصل نمایید. دقت داشته باشید که اعطای وکالت به یک وکیل مجرب و خبره می تواند خسارت های ناشی از تصمیمات غلط در دادگاه را به حداقل برساند.
لازم است برای انتخاب وکیل معیارهایی را در نظر داشته و مهارت و تبحر وکیل را با استفاده از همین معیارها مورد سنجش قرار دهید. چرا که در دعاوی پیچیده مانند دعاوی کیفری و در زمینه تعیین دیه نیاز به وکیلی خواهید داشت که با چند و چون کار آشنایی داشته و روال قانونی آن را بداند. اگر از وکلای تازه کار استفاده کنید ممکن است در این مسیر با مشکلات عدیده ای رو به رو شوید. همچنین لازم است به این نکته تاکید کنیم که تنها با استفاده از وکلای متخصص است که می توانید به موفقیت دست پیدا کنید.
کلام آخر
از شما مخاطبان عزیز سایت برترین وکلا بابت اینکه تا اینجای مقاله در کنار ما بودید و با صبر و حوصله ما را دنبال نمودید تشکر می کنیم. در این مطلب تلاش کردیم تا به این سوال پاسخ دهیم که دیه زن چقدر است؟ برای این کار در ابتدا تفاوت های موجود بین ارش و دیه را بررسی نموده و سپس مهم ترین انواع دیه را ارزیابی نمودیم. سپس نحوه محاسبه دیه در سازمان پزشکی قانونی را تشریح کرده و پس از آن نیز مقدار دیه زن در تصادفات جاده ای را بررسی کردیم. اکنون از شما می خواهیم که نظرات خود درباره مطالب بالا را با ما و مخاطبان سایت به اشتراک بگذارید.
