مهریه را می توان یکی از مهم ترین مباحث در حقوق خانواده به شمار آورد. اگر سری به دادگاه های خانواده بزنیم با حجم عظیمی از پرونده های مفتوحه در خصوص دعاوی مهریه رو به رو می شویم که هر یک از آن ها معمولا با پیچیدگی های بالایی همراه هستند و طرفین دعوی را با مشکلات روحی و مالی عدیده ای رو به رو کرده اند. در سال جدید مهریه زن دچار تغییراتی شده است که لازم می باشد در خصوص آن ها اطلاعات کاملی را به دست آورید تا شاید به این شکل بتوانید با حقوق قانونی خود آشنایی کامل پیدا کرده و تصمیمات درستی را در خصوص آینده زندگی مشترک خود بگیرید. در ادامه مقاله سعی داریم شما را با مهریه زن و قوانین مرتبط با آن در سال جدید آشنا کنیم. پس بهتر است تا پایان با ما همراه باشید.
مهریه چیست؟
پیش از آن که در خصوص مهریه زن و قوانین مرتبط با آن در سال جدید سخن به میان آوریم لازم است تا اندکی در خصوص مفهوم حقوقی مهریه اشاراتی داشته باشیم. مهریه مالی است که مرد به هنگام ازدواج به زن خود می‌پردازد یا مکلف به پرداخت آن می‌شود. مهریه حق زن است و او می‌تواند آن را بلافاصله پس از عقد مطالبه کند. مهریه می‌تواند هر نوع مالی مانند پول، طلا، زمین، ملک، خودرو و غیره باشد. مهریه باید در زمان عقد نکاح تعیین شود و در عقدنامه ثبت شود.
در قانون ایران، مهریه به عنوان یک حق مالی برای زن شناخته شده است و زن می‌تواند در صورت عدم پرداخت مهریه توسط مرد، آن را از طریق دادگاه مطالبه کند. همچنین، در صورت طلاق زن، مهریه او به او تعلق می‌گیرد. دقت داشته باشید که مهریه از جمله مهم ترین حقوق مالی مرد در زمان نکاح به شمار می رود که البته زن می تواند در هر مرحله از زندگی مشترک آن را از مرد مطالبه نماید. در اینجا چند نکته مهم در مورد مهریه را بیان می‌کنم:
- مهریه می‌تواند به عنوان وثیقه‌ای برای حسن معاشرت شوهر با زن باشد.
- مهریه نوعی جبران خسارت برای زن در صورت طلاق است.
- مهریه می‌تواند به عنوان شرط ضمن عقد، در اختیار زن قرار گیرد.
- در هنگام تعیین مهریه، بهتر است که زن و مرد با مشورت با یک مشاور حقوقی، مهریه مناسبی را برای خود تعیین کنند.
انواع مهریه از نظر تعیین مهر در نکاح
در خصوص مهریه زن و قوانین مرتبط با آن در سال جدید اشاره داشتیم که مهریه از جمله مهم ترین حقوق مالی زن در ازدواج به شمار می آید که عدم پرداخت آن می تواند مجازات هایی را برای مرد به دنبال داشته باشد. اکنون سعی داریم انواع مهریه را از نظر تعیین مهریه در نکاح معرفی کرده و در خصوص آن ها توضیحات جامعی را ارائه دهیم. انواع مهریه از نظر تعیین مهر در نکاح به سه دسته مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه تقسیم می‌شود.
مهرالمسمی: مهرالمسمی مهریه‌ای است که در زمان عقد نکاح توسط زن و مرد تعیین می‌شود. این نوع مهریه در عقدنامه ذکر می‌شود و مرد موظف است آن را به طور کامل به زن پرداخت کند. مهرالمسمی می‌تواند هر نوع مالی مانند پول، طلا، زمین، ملک، خودرو و غیره باشد. برای مثال، اگر زن و مرد در زمان عقد نکاح توافق کنند که مهریه زن یک سکه طلا باشد، این مهریه مهرالمسمی محسوب می‌شود.
مهرالمثل: مهرالمثل مهریه‌ای است که در صورت عدم تعیین مهرالمسمی، توسط دادگاه تعیین می‌شود. مهرالمثل بر اساس عرف و عادات جامعه تعیین می‌شود. عرف و عادات جامعه در تعیین مهرالمثل، عوامل مختلفی مانند سن زن، وضعیت اقتصادی خانواده زن، تحصیلات زن، موقعیت اجتماعی زن و مرد و غیره را در نظر می‌گیرد. برای مثال، اگر زن و مرد در زمان عقد نکاح مهریه‌ای تعیین نکنند و زن پس از عقد طلاق بگیرد، دادگاه مهرالمثل را بر اساس عرف و عادات جامعه تعیین می‌کند.
مهرالمتعه: مهرالمتعه مهریه‌ای است که در صورت طلاق زن قبل از نزدیکی، به او تعلق می‌گیرد. مهرالمتعه بر اساس نرخ روز تعیین می‌شود. برای مثال، اگر زن و مرد در زمان عقد نکاح نزدیکی نداشته باشند و پس از عقد طلاق بگیرند، زن مهرالمتعه را به عنوان نوعی جبران خسارت دریافت می‌کند. در هنگام تعیین مهریه، بهتر است که زن و مرد با مشورت با یک مشاور حقوقی، مهریه مناسبی را برای خود تعیین کنند.
انواع مهریه از نظر شرط استطاعت
در خصوص مهریه زن و قوانین مربوط به آن در سال 1402 باید به این موضوع اشاره داشته باشیم که تعیین میزان مهریه به صورت توافقی میان زن و مرد اتفاق می افتد. در واقع مهریه در کنار نفقه، اجرت المثل و نحله جزو مهم ترین حقوق مالی زن به شمار می رود که برای تعیین آن نظر هر دو زوج مهم است. از نظر شرط استطاعت، مهریه به دو دسته عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم می‌شود. در ادامه به طور مختصر در خصوص هر یک از انواع مهریه توضیحاتی را ارائه خواهیم داد.
مهریه عندالطالبه: مهریه عندالمطالبه مهریه‌ای است که زن می‌تواند بلافاصله پس از عقد، آن را مطالبه کند. این نوع مهریه در عقدنامه ذکر می‌شود و مرد موظف است آن را به طور کامل به زن پرداخت کند. در واقع در این نوع از مهریه هیچ شرطی برای دریافت مهریه از نظر استطاعت مالی مرد در نظر گرفته نشده است و تقریبا در همه حال مرد ملزم است به تعهدات مالی خود در قبال زن عمل کرده و به محض مطالبه، مبلغ در نظر گرفته شده بابت مهریه را در اختیار او قرار دهد.
مهریه عند الاستطاعه: اکنون که سعی داریم درباره انواع مهریه زن و قانون مرتبط با آن در سال جدید سخن به میان آوریم لازم است اشاره کنیم که مهریه عندالاستطاعه مهریه‌ای است که زن می‌تواند در صورت استطاعت مرد، آن را مطالبه کند. این نوع مهریه در عقدنامه ذکر می‌شود، اما مرد موظف است آن را به طور کامل پرداخت نکند. بلکه در صورت استطاعت، آن را به زن پرداخت می‌کند. به هر حال در این نوع از مهریه زن تنها در صورتی می تواند به مهریه خود برسد که مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد.
برای مثال، اگر در عقدنامه مهریه زن یک سکه طلا عندالمطالبه ذکر شده باشد، زن می‌تواند بلافاصله پس از عقد، سکه طلا را از مرد مطالبه کند؛ اما اگر مهریه زن یک سکه طلا عندالاستطاعه ذکر شده باشد، زن تنها در صورتی می‌تواند سکه طلا را از مرد مطالبه کند که مرد استطاعت پرداخت آن را داشته باشد. به هر حال لازم است برای مطالبه مهریه و دسترسی به حقوق قانونی تان از بهترین وکیل مهریه در تهران مشورت گرفته و نظر او را پیش از اقدام در این خصوص جویا شوید.
شرایط مطالبه مهریه توسط زن در قانون جدید
درباره مهریه زن و قوانین مرتبط با آن در سال جدید اشاره داشتیم که مهریه از حقوق مالی زن است و اگر مرد آن را پرداخت نکند، قانون برای او مجازات هایی را در نظر گرفته است؛ اما مطاللبه مهریه با شرایطی خاص همراه است که باید پیش از ر گونه تصمیم گیری در این خصوص با آن ها به طور کامل آشنا شوید. زن می‌تواند در صورت عدم پرداخت مهریه توسط مرد، آن را از طریق دادگاه مطالبه کند. برای مطالبه مهریه از طریق دادگاه، زن باید شرایط زیر را داشته باشد:
داشتن عقدنامه رسمی: زن برای مطالبه مهریه باید عقدنامه رسمی داشته باشد. عقدنامه رسمی سندی است که در دفترخانه ازدواج تنظیم می‌شود و مهریه در آن ذکر شده است.
داشتن اهلیت قانونی: زن برای مطالبه مهریه باید اهلیت قانونی داشته باشد. اهلیت قانونی به این معناست که زن بالغ و عاقل باشد.
عدم اعسار مرد: اگر مرد اعسار خود را از پرداخت مهریه ثابت کند، زن نمی‌تواند مهریه را از طریق دادگاه مطالبه کند. برای اثبات اعسار مرد، مرد باید مدارکی مانند گواهی عدم توانایی مالی، شهادت شهود و غیره را به دادگاه ارائه دهد. اعسار به معنای عدم توانایی مرد در پرداخت یکجای مهریه به زن است. در خصوص مهریه زن و قوانین مرتبط با آن در سال جدید باید اشاره داشته باشیم که حتی در این صورت نیز مرد از پرداخت مهریه عندالمطالبه معاف نمی شود و باید آن را قسطی پرداخت کند.
در صورتی که زن شرایط فوق را داشته باشد، می‌تواند دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده تسلیم کند. دادگاه پس از بررسی مدارک و دلایل طرفین، حکم به پرداخت مهریه صادر می‌کند. اگر مرد مهریه را در مهلت مقرر در حکم دادگاه پرداخت نکند، زن می‌تواند از طریق اجرای احکام مدنی، مهریه خود را وصول کند. در صورتی که زن مهریه خود را از طریق دادگاه مطالبه کند، باید هزینه دادرسی و حق‌الوکاله وکیل را پرداخت کند. هزینه دادرسی و حق‌الوکاله وکیل بر اساس میزان مهریه تعیین می‌شود.
قانون درباره مهریه چه می گوید؟
در خصوص مهریه زن و قوانین مرتبط به آن در سال جدید باید اشاره داشته باشیم که اکثر قوانین مربوط به حقوق خانواده از جمله مهریه و طلاق از قوانین و احکام شرع مقدس اسلام استخراج شده است. در قانون به صراحت در خصوص انواع مهریه و مطالبه آن ها توضیحاتی ارائه شده است. با مطالعه این قوانین و مقررات است که می توانید با حقوق قانونی خود آشنایی کامل پیدا کنید. قوانینی که در آنها به مهریه اشاره شده است، به شرح زیر است:
در قانون مدنی در خصوص مهریه زن و قانون مربوط به آن در سال 1402 بیان شده است:
- ماده 1082: مهریه عبارت است از مالی که به موجب عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرد.
- ماده 1083: مهریه ممکن است عندالمطالبه یا عندالاستطاعه باشد.
- ماده 1084: مهریه عندالمطالبه، مالی است که زن می‌تواند هر وقت بخواهد آن را مطالبه کند.
- ماده 1085: مهریه عندالاستطاعه، مالی است که زن می‌تواند در صورت توانایی مالی مرد، آن را مطالبه کند.
- ماده 1086: مهریه می‌تواند نقدی یا غیرنقدی باشد.
- ماده 1087: مهریه در صورت طلاق زن به او تعلق می‌گیرد.
در قانون حمایت خانواده نیز مهریه به این شکل شرح داده شده است:
- ماده 23: در صورت استنکاف مرد از پرداخت مهریه، زن می‌تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه، صدور حکم بر پرداخت مهریه را درخواست کند.
- ماده 24: دادگاه در صورتی که مرد عجز از پرداخت مهریه داشته باشد، می‌تواند با توجه به وضعیت مالی او، حکم به تقسیط مهریه دهد.
- ماده 25: در صورتی که مرد با وجود توانایی مالی، از پرداخت مهریه خودداری کند، به حبس تعزیری درجه 7 محکوم می‌شود.
علاوه بر این در قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی نیز به مهریه پرداخته شده است. چرا که در اصل مهریه یک تعهد مالی از سوی مرد به زن است. در این قانون درباره مهریه چنین توضیح داده شده است:
- ماده 10: در صورتی که محکوم‌علیه از پرداخت محکوم‌به خودداری کند، دادگاه می‌تواند با درخواست محکوم‌له، وی را به حبس محکوم کند.
- ماده 11: مدت حبس محکوم‌علیه در این مورد، نباید از یک سال تجاوز کند.
تغییرات قانون مهریه در سال جدید
در بخش قبل در خصوص قانون مهریه زن در سال جدید توضیحاتی را ارائه دادیم و اکنون وقت آن رسیده است تا تغییرات مربوط به آن را نیز مورد بررسی قرار دهیم. باید اشاره داشته باشیم که در سال 1402 قانون با تغییرات اساسی در این باره مواجه شده است و لازم است پیش از هر گونه اقدام در خصوص مطالبه مهریه حتما با این تغییرات آشنایی کامل پیدا کنید. در قانون مهریه سال جدید تغییراتی داشته است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- میزان مهرالمثل بر اساس شاخص قیمت‌ها در سال ۱۴۰۱ تعیین می‌شود. این تغییر باعث می‌شود که مهرالمثل با تورم و افزایش قیمت‌ها متناسب باشد.
- شرایط اعسار مرد برای پرداخت مهریه سخت‌تر شده است. مرد برای اثبات اعسار خود، باید علاوه بر مدارکی مانند گواهی عدم توانایی مالی، شهادت شهود و غیره، یک کارشناس رسمی دادگستری را نیز برای بررسی وضعیت مالی خود معرفی کند.
- مدت حبس مرد در صورت عدم پرداخت مهریه از یک سال به دو سال افزایش یافته است. این تغییر باعث می‌شود که مرد برای پرداخت مهریه خود جدی‌تر عمل کند.
در مجموع، قانون مهریه سال 1402 تغییراتی مثبت داشته است که باعث می‌شود حق زن در دریافت مهریه بهتر تأمین شود؛ اما برای اینکه بتوانید در خصوص قانون جدید مهریه اطلاعات جامع تری به دست آورید قسد داریم در ادامه توضیحات کامل تری را ارائه داده و به تشریح هر یک از موارد اشاره شده در بالا بپردازیم. لازم است در تصمیم گیری های خود این تغییرات را لحاظ کرده و با اطلاعات کامل در این مسیر گام بردارید. شرح این تغییرات عبارت است از:
تغییر در میزان مهرالمثل: در قانون مهریه قبلی، میزان مهرالمثل بر اساس عرف و عادات جامعه تعیین می‌شد. این امر باعث می‌شد که میزان مهرالمثل در مناطق مختلف کشور متفاوت باشد. در قانون مهریه سال جدید، میزان مهرالمثل بر اساس شاخص قیمت‌ها در سال ۱۴۰۱ تعیین می‌شود. این تغییر باعث می‌شود که مهرالمثل در سراسر کشور یکسان باشد و با تورم و افزایش قیمت‌ها متناسب باشد. برای کسب اطلاعات جامع تر در این خصوص لازم است از بهترین وکیل خانواده در تهران مشاوره حقوقی دریافت کنید.
تغییر در شرایط اعسار مرد: در قانون مهریه که پیش از این وجود داشت، مرد برای اثبات اعسار خود، باید مدارکی مانند گواهی عدم توانایی مالی، شهادت شهود و غیره را به دادگاه ارائه دهد. در قانون مهریه سال جدید، مرد باید علاوه بر این مدارک، یک کارشناس رسمی دادگستری را نیز برای بررسی وضعیت مالی خود معرفی کند. این تغییر باعث می‌شود که شرایط اعسار مرد سخت‌تر شود و مرد برای اثبات اعسار خود، باید مدارک و مستندات بیشتری ارائه دهد.
تغییر در مدت حبس مرد در صورت عدم پرداخت مهریه: در قانون مهریه قبلی، مدت حبس مرد در صورت عدم پرداخت مهریه، یک سال بود. در قانون مهریه سال جدید، مدت حبس مرد در صورت عدم پرداخت مهریه، از یک سال به دو سال افزایش یافته است. این تغییر باعث می‌شود که مرد برای پرداخت مهریه خود جدی‌تر عمل کند و از پرداخت مهریه خود طفره نرود. البته لازم است در این خصوص به این نکته اشاره داشته باشیم که عدم پرداخت مهریه می تواند با خسارت هایی برای مرد همراه باشد.
قانون جدید مهریه 14 سکه
در قسمت های قبل درباره مهریه زن و قوانین مرتبط به آن در سال 1402 توضیحاتی ارائه دادیم. قانون مهریه 14 سکه قانون خاصی نیست، بلکه یک عرف و رسم اجتماعی در ایران است. در این عرف، مهریه زن، چهارده سکه تمام بهار آزادی تعیین می‌شود. این عرف از سال ۱۳۶۸ در ایران رواج پیدا کرد و از آن زمان تاکنون، به عنوان یک رسم اجتماعی در ایران پذیرفته شده است. هیچ قانونی زن را در تعیین میزان مهریه با محدودیت رو به رو نکرده است.
بر اساس این عرف، مهریه زن، چهارده سکه تمام بهار آزادی است، چه در عقدنامه ذکر شده باشد یا خیر. اگر مهریه زن در عقدنامه ذکر نشده باشد، زن می‌تواند مهرالمثل را مطالبه کند. مهرالمثل، مبلغی است که در عرف و عادات جامعه، به عنوان مهریه تعیین می‌شود. در بسیاری از موارد، مهرالمثل، معادل مهریه چهارده سکه تمام بهار آزادی است. البته لازم است به این نکته مجددا تاکید داشته باشیم که مهریه به صورت توافقی بین مرد و زن تعیین می شود و محدودیتی در این باره وجود ندارد.
قانون مهریه چهارده سکه، هیچ پایه و اساس قانونی ندارد و صرفاً یک عرف و رسم اجتماعی است. با این حال، این عرف در ایران به قدری رایج است که در بسیاری از موارد، مهریه زن، چهارده سکه تمام بهار آزادی تعیین می شود. البته میزان مهریه باید معقول باشد. چرا که در مهریه های بالا امکان وصول و مطالبه آن توسط زن سخت خواهد شد و در مهریه های پایین نیز به نوعی بازدارندگی در مقابل طلاق و تامین زندگی زن پس از جدایی نیز ایجاد نخواهد شد.
لزوم مراجعه به وکیل برای مطالبه مهریه
همان طور که در مقاله نیز در خصوص مهریه زن و قوانین مرتبط به آن در سال جدید اشاره داشتیم، حقوق مالی زن شامل مهر، نفقه، اجرت المثل، جهیزیه و… می شود. زن می تواند پس از نکاح مهریه خود را به صورت کامل دریافت نماید. تقریبا در همه حال مرد ملزم به پرداخت مهریه تعیین شده است. در صورتی که به عنوان یک زن تمایل به مطالبه مهریه و یا طلاق را دارید لازم است این تصمیم خود را با یک وکیل خبره و مجرب در میان بگذارید و از تصمیمات عجولانه در این خصوص خودداری کنید.
وکیل تجربه بالایی در رسیدگی به پرونده های مربوط به دعاوی مهریه دارد و می تواند روند دادرسی را به گونه پیش ببرد که شما بتوانید در مدت زمان کمی به خواسته های مالی خود دست پیدا کنید؛ اما اگر به عنوان یک مرد مهریه از شما مطالبه شده است، باز هم باید روی کمک های یک وکیل معتبر و ممتاز حساب باز کنید. در چنین شرایطی می توانید از بروز خسارت های مالی جلوگیری کرده و درخواست اعسار را تنظیم نمایید تا مهریه را به صورت قسطی در اختیار همسر خود قرار دهید.
کلام آخر
از شما همراهان عزیز بابت اینکه وقت گذاشتید و تا پایان مقاله در کنار ما بودید تشکر می کنیم. در این مقاله تلاش کردیم تا توضیحات جامعی را در خصوص مهریه زن و قوانین مرتبط با آن در سال جدید ارائه دهیم تا به این شکل بتوانید دانش حقوقی خود در این زمینه را افزایش دهید. در ادامه تلاش کردیم تعریف دقیقی از مهریه ارائه داده و انواع آن را نیز مورد بررسی قرار دهیم. پس از آن قانون مهریه و نیز تغییرات آن در سال جدید مورد بررسی قرار گرفت. اکنون از شما درخواست می کنیم که نظراتی که در ذهن خود دارید را با سایر مخاطبان سایت برترین وکلا به اشتراک بگذارید.
